nurbanubastan.ahsenulhadis
TÖVBE VE BAÄžIÅžLANMA
Tövbe, hatadan dönme ve bağışlama nedir?
Ä°slam’da hata yapan ve bu hatasının farkına varıp piÅŸman olan kimseler için tövbe ve bağışlanma mekanizması bulunmaktadır.
İnsan Hata Yapabilen Bir Varlıktır
En mükemmel ÅŸekilde ve kâinatın en ÅŸerefli varlığı olarak yaratılmış olan insan, aynı zamanda hata yapan, günah iÅŸleyen bir yapıya da sahiptir. Ancak önemli olan hata yapmamak deÄŸil, yapılan hatanın farkına varıp, bir daha aynı hatayı yapmamak veya en aza indirmektir.
KiÅŸinin hatasını düzeltebilmesi için öncelikle hata yaptığını anlamış olması gerekir. Bu durumda, öncelikle kiÅŸinin kendi kendisine karşı dürüst olması, hatalarını hiçbir bahane veya mazeret ileri sürmeden bulmaya çalışması gerekir.
Hata yapan kiÅŸinin son ana kadar piÅŸmanlık duyup tövbe etme ÅŸansı bulunmaktadır.
Tövbe Hatadan Dönme ve Ä°yiye Yönelme Erdemidir
Tövbe; kiÅŸinin iÅŸlediÄŸi bir günah veya hatadan piÅŸmanlık duyarak bir daha yapmamaya karar verip Allah’tan bağışlanma istemesidir.
Tövbe kavramında, bir tarafta günah iÅŸleyen bir birey ve diÄŸer tarafta ise bağışlayıcı olan Allah olmak üzere iki taraflı bir iliÅŸkisi söz konusudur.
Kur’an’da samimi, içten bir ÅŸekilde, bir daha yapmamak üzere yapılan tövbeyi Allah’ın kabul edeceÄŸi bildirilmektedir: “Kim haksız davranışlarından sonra tövbe eder ve durumunu düzeltirse ÅŸüphesiz Allah onun tövbesini kabul eder, Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir.” (Maide suresi 39).
Ä°nsan tövbe sayesinde ümitsizlik ve yersiz endiÅŸelerden kurtulup, gönlünü Allah’a açarak, manevi bir rahatlığa kavuÅŸabilir. Allah’ın kendisini affedeceÄŸine inanan kiÅŸi, baÅŸka insanların da hatalarını affetmek gerektiÄŸini fark eder.
Allah Bağışlayıcıdır, Bağışlayanı Sever
Allah’ın sıfatları arasında yer alan “Rahman” ve “Rahim”, ” esirgeyen” ve ” bağışlayan” anlamına gelmektedir. Bu özelliÄŸinden dolayıdır ki, Allah, insanları iÅŸledikleri günahlar yüzünden hemen cezalandırmaz. Bu gerçek bir ayette ÅŸöyle bildirilir:
“EÄŸer Allah, insanları zulümleri nedeniyle sorguya çekecek olsaydı, onun üstünde (yeryüzünde) canlılardan hiçbir ÅŸey bırakmazdı; ancak onları adı konulmuÅŸ bir süreye kadar ertelemektedir.” (Nahl suresi, 61.).
Ä°nsan, ne tür bir günah iÅŸlemiÅŸ olursa olsun, Allah’tan bağışlanma dileyebilir ve tövbe edebilir, “içinizden kim bir cehalet sonucu bir kötülük iÅŸler sonra tövbe eder ve (kendini) ıslah ederse ÅŸüphesiz, O, bağışlayandır, esirgeyendir.” (Enam suresi, 54.).
Ä°hlasla ve samimi olarak günahlarından piÅŸman olan her insan Allah’ın kendisini bağışlaması için tevbe edebilir. Çünkü “Allah tövbeleri kabul etmek ister”. (Nisa suresi, 2).
​
“Kim kötülük iÅŸler veya nefsine zulmedip sonra Allah’tan bağışlanma dilerse Allah’ı bağışlayıcı ve merhamet edici olarak bulur”. (Nisa suresi, 110.).
Allah’ın kendisi bağışlayıcı olduÄŸu gibi insanların da birbirlerini bağışlamasını teÅŸvik etmiÅŸtir. Bu sebeple kendimize karşı yapılan yanlışları görmezden gelmek ve hata yapanları affetmek, Allah’n sevdiÄŸi bir davranıştır
Birbirini seven ve hatalarını bağışlamayı baÅŸaran bireylerin oluÅŸturduÄŸu birtoplumda hoÅŸgörü, birlik ve beraberlik duyguları hakim olur.
Bağışlama Bireysel ve Toplumsal HoÅŸgörünün Temelidir
Ä°nsan hata eden bir varlık olduÄŸu için, Allah tarafından bağışlanması ve kendisinin de diÄŸer insanları bağışlaması istenmektedir. Hatta insanların birbirlerini bağışlamaları Kur’an’da övgü ile söz edilen bir özelliktir. Bir ayette ise, “Öfkelendikleri zaman kusurları bağışlarlar”. (Åžûra suresi, 37) buyrulmaktadır.
Ä°nsanlara karşı, kusur örtücü ve bağışlayıcı olan bir kimsenin, Rabbinden bağışlanmayı umması, tövbe etmesi fıtratının gereÄŸidir.
Bireyler birbirlerini affettiÄŸi zaman toplumda hoÅŸgörü iklimi egemen olur. Birliktelik ve bütünlük olur. Toplumsal dayanışma ve kaynaÅŸma ile birçok zorlukların üstesinden gelinebilir. Toplumsal hoÅŸgörünün egemen olduÄŸu bir toplumda, barış ve ekonomik kalkınma en belirgin olumlu özelliklerin başında gelir.
Affetmek güzeldir, ama kolay deÄŸildir. Hele öfkesi galeyan halinde iken affedebilmek hiç kolay deÄŸildir. Ancak Kur’an insanlara bunu hedef olarak göstermektedir. Kur’an’ın gösterdiÄŸi bu hedef ise, insanları ciddi bir eÄŸitime ve nefis terbiyesine ihtiyaç göstermektedir.
Allah’ın Resulü ise: “Allah, affeden kulun deÄŸerini arttırır.” (Müslim, Birr: 69; Tirmizî, Birr: 82.) buyurmaktadır.
Affetmek kiÅŸiye zor gelse de öfkenin getirdiÄŸi tüm olumsuzlukları ortadan kaldıran, kiÅŸinin hem fizik hem ruhî olarak saÄŸlıklı bir yaÅŸam sürmesine yardımcı olan güzel bir davranıştır. Ayrıca, bağışlamakla bireysel ve toplumsal hoÅŸgörünün temelleri de atılmış olur.
Ä°yilikler Kötülükleri Giderir
Hata yapmaya meyilli olan insan aynı zamanda iyilik yapmaya da meyillidir. Hatta insanların çoÄŸu, “iyi insan olmak” ve “kendisini ve sevdiklerini kötü tavırlardan, kötü insanlardan korumak” için gayret eder. Böylece insanlardaki iyilik duygusu aynı zamanda kötülüklerin de azalmasına sebebiyet verir.
Ä°yilik ve kötülükler, Kur’an’da ve sünnetlerde açıkça belirtilmiÅŸtir. Bunun yanı sıra kötülük denildiÄŸinde genellikle insanların aklına, yanlışlığı çoÄŸu insan tarafından kabul edilen, birini öldürmek, hırsızlık yapmak, bir baÅŸkasının hakkını çiÄŸnemek gibi temel tavır bozuklukları gelir. Dolayısıyla birçok insan, bu davranışlardan sakınmaları ve hatta bu tavırları gösteren insanları kınamaları nedeniyle kendilerini kötülükten çok uzak görebilirler. Oysa kötülüÄŸün bir de açıkça görülemeyen, sinsice ve gizlice yaÅŸanan yönleri vardır ki çoÄŸu insan bunların kötülüÄŸün bir parçası olduÄŸunu kabul etmek istemez.
Kur’an ayetlerinde belirtildiÄŸine göre iyilikler, kötülükleri siler: “.. ÅŸüphesiz iyilikler, kötülükleri giderir/süpürüp götürür. Bu, ibret alanlar için bir öÄŸüttür. ” (Hûd suresi, 114); “Ancak kim zulmeder de sonra kötülüÄŸün yerine iyilik yaparsa, bilsin ki ÅŸüphesiz ben çok bağışlayıcıyım ve çok merhamet edenim.” (Neml suresi, 11).
Hz. Peygamber (sav) de, bu konuda ÅŸöyle buyurur: “Kötülüklerin peÅŸinden bir iyilik yap ki, onu sil-sin.” (Tirmizî, birr, 55; Dârimî, rikâk, 74)
Ä°yiliklerin kötülükleri silmesine ve iyi iÅŸ yapmaya, “fiilî tövbe” de denir.
Bağışlanma Duası
NÄ°SÂ SÛRESÄ°
(16) Sizlerden fuhuÅŸ (zina) yapanların her ikisini de incitip kınayın. EÄŸer onlar tövbe edip ıslah olurlarsa onları incitip kınamaktan vazgeçin. Çünkü Allah tövbeleri çok kabul edendir, çok merhamet edendir.